علاوه بر آیاتی که متذکّر شدیم در برخی از فرمایشات ائمّه معصومین (علیهم السلام) نیز «خاتمیّت قرآن» مطرح شده است که برای نمونه ذیلا به بعضی از آنها اشاره می کنیم.
امیر مؤمنان علی (علیه السلام) می فرماید:
»وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ عَلی أحَد بَعْدَ القُرآن مِنْ فاقَة، وَ لا لاِحَد قَبلَ القُرآن مِن غِنیً«. (1).
»این را بدانید که پس از تابش انوار هدایت قرآن هیچ کس ـ به کتاب و قانون دگری ـ نیاز ندارد، و هرگز احدی پیش از آشنایی با قران از آن بی نیاز نیست«.
امام سجّاد (علیه السلام) می فرماید:
»اللّهُمَّ إنَّک أعَنْتَنِی عَلی خَتْمِ کِتابِکَ الَّذی أنْزَلْتَهُ نُوراً، وَ جَعَلْتهُ مُهَیْمِناً عَلی کُلِّ کتاب أنْزَلْتَهُ، وَ فَضَّلْتَهُ عَلی کُلِّ حَدِیث قَصَصْتَهُ. وَ فُرْقاناً فَرَقْتَ بِهِ بَیْنَ حَلالِکَ وَ حَرامِکَ، وَ قُرْآناً أعْرَبْتَ بِهِ عَنْ شَرائعِ أحْکامِکَ، وَ کِتاباً فَصَّلتَهُ لِعِبادک تَفْصِیلا، وَوَحْیاً أنَزَلْتَهُ عَلی نَبِیِّکَ مُحَمَّد ـ صَلَواتُکَ عَلَیهِ وَ آلِه ـ تَنْزِیلا«. (2).
»خداوندا! تو مرا بر ـ خواندن قرآن ـ کتاب خود یاری نمودی، همان کتابی که آن را نور و روشنایی فرستادی، و بر هر کتابی که فرو فرستاده بودی گواه قرار دادی، و بر هر سخنی که از پیش گفته بودی برتری بخشیدی. و آن را وسیله جدایی حلال از حرام ساختی، و بیان نامه احکام و قوانین دینت قرار دادی، و کتابی که برای بندگانت به شرح و تفصیل آن پرداختی، و وحیی که آن را بر پیامبرت محمّد (صلی الله علیه وآله وسلم) فرو فرستادی«.
امام باقر (علیه السلام) پنجمین پیشوای معصوم شیعه، مسأله «خاتمیّت قرآن» را در یک حدیث دیگر مورد تأکید قرار داده و در باره جامعیّت قرآن چنین می فرماید:
»إنّ الله تعالی لَمْ یَدَع شَیئاً تَحْتاج إلَیهِ الاُمَّةُ إلی یَومِ الْقِیامَةِ إلاّ أنزلَهُ فِی کتابه و بِیَّنَهُ لِرَسُولِهِ«. (3).
»خداوند تبارک و تعالی آنچه را که اُمّت تا روز قیامت به آن نیازمند است فروگذار ننموده، و آن را در کتاب خود، ـ قرآن کریم ـ فرو فرستاده و برای پیامبرش بیان فرموده است«.
امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
»إنّ الله تَبارَکَ وَتَعالی لَمْ یَجْعَلْهُ لِزَمان دُونَ زَمان ولِناس دُون ناس، فَهُوَ فِی کُلِّ زمان جَدِید، وعِنْدَ کُلِّ قَوم غَضٌّ إلی یَومِ القِیامَةِ«. (4).
»خداوند متعال قرآن را مخصوص زمانی خاص غیر از زمانهای دیگر، و مردمانی جز مردمان دیگر، قرار نداده است. به همین جهت است که قرآن تا روز قیامت در هر زمانی، نو و جدید، و در نزد هر قوم و ملّت، تازه است«.
امام رضا (علیه السلام) می فرماید:
»اَلْقُرْآنُ… هُوَ حَبْلُ اللهِ الْمَتِینُ، وَ عُرْوَتُهُ الْوُثْقی وَ طَرِیقَتُهُ الْمُثْلی، اَلمُؤدِّی إلَی الْجَنّةِ، وَ الْمُنجِی مِنَ النّارِ، لا یَخْلَقُ مِنَ الأزمِنَةِ، وَ لا یَغُث عَلی الاْلْسِنَةِ، لاِنَّهُ لَمْ یُجْعَلْ لِزَمان دُونَ زَمان، بَلْ جُعِلَ دَلِیلُ الْبُرْهان، وَ حُجَّةٌ عَلی کُلِّ اِنسان«. (5).
»قرآن ریسمان محکم خدا، و دستگیره مطمئن او و راه نمونه او است، که به بهشت می رساند، و از آتش می رهاند؛ با گذشت زمان کهنه نمی شود، و بر زبانها ناخوش نمی آید؛ زیرا برای زمان خاصّی جز زمان دیگر قرار داده نشده، بلکه دلیل و برهان است، و بر هر انسانی حجّت است«.
اینها قسمتی از انبوه روایاتی است که گواه خاتمیّت قرآن است، و ابدیّت این کتاب بزرگ آسمانی را به عنوان آخرین کتاب اثبات می کند، و آن را به طور انحصار تا روز قیامت راهنما و پناهگاه بشریّت معرفی می نماید.
آری! قرآن خاتم کتب آسمانی است، کتابی است که پس از او کتاب دیگری نخواهد آمد، کتابی است که پس از گذشت سالها از رحلت رسول گرامی اسلام مانند زمان خود آن حضرت، به دعوت خود ادامه می دهد، و گذشت زمان و پیشرفت علم و عقل هرگز نخواهد توانست آن را کهنه و فرسوده سازد. زیرا این کتاب بزرگ الهی، کتاب هدایت و روشنی است، کتاب نور و رحمت است، کتاب احکام و قوانین فراگیر، و کتاب همیشه برای بشریّت است. خدا آن را برای همه انسانها و همه زمانها حجّت و برهان قرار داده، و تا انقراض جهان در تمام اعصار و شئون زندگی راهنمای همه انسانها خواهد بود.
1) نهج البلاغه فیض، ص 567 و صبحی صالح، ص 252، خطبه 176.
2) صحیفه سجادیه، دعای 42.
3) بحار الانوار، ج 92، ص 84، ح 16، به نقل از بصائر الدرجات ص 6.
4) بحار الانوار، ج 2، ص 280، ح 44.
5) همان، ج 92، ص 14، ح 6 ـ عیون الاخبار، ج 2، ص 130.
