سوره توبه

(هُوَ الَّذی أرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَدِیْنِ الحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلیَ الدِّیْنِ کُلِّهِ وَ لوْکَرِهَ المُشْرِکوُنَ(. (1).

»او خداوندی است که پیامبرش را با هدایت و دینی حق فرستاد تا آن را بر تمام ادیان پیروز گرداند اگر چه مشرکان ناخشنود باشند«.

این آیه مبارکه در سه سوره از سوره های قرآن کریم تکرار شده که اهمیّت این وعده الهی بخوبی روشن می شود؛ ولی مهم این است که، این وعده خداوند کی محقق می شود؟ زیرا مسلّم است که تا کنون این وعده خداوند تحقّق نیافته و هم اکنون ادیان باطل و ادیان آسمانی تحریف شده در روی زمین وجود دارند، و شکّی نیست که وعده خداوند تخلف ناپذیر است. بنابر این، باید دید طبق روایات و مدارک معتبر اسلامی هنگام تحقق این وعده بزرگ که تحقق قول و پیمان خداوند است، چه وقت خواهد بود؟

آنچه از مجموع روایات معتبر و احادیث متواتر اسلامی که از طریق شیعه و سنّی روایت شده استفاده می شود این است که این آیه مبارکه، مربوط به زمان ظهور مبارک حضرت مهدی (علیه السلام) است؛ زیرا در زمان حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه السلام) است که دین مقدس اسلام در سراسر زمین حاکم می شود و بشر پیرو یک آیین می گردد، و نشانی از ادیان باطل و تحریف شده در روی زمین باقی نمی ماند.

اینک برای اثبات این مطلب به احادیث چندی که در این باره می آوریم، توجّه فرمایید:

1 ـ مقداد بن اسود گوید: از رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) شنیدم که می فرمود:

»لایَبْقی عَلی ظَهْرِ الأَرْضِ بَیْتُ مَدَر وَ لا وَبَر إلاّ أدْخَلَهُ الله (عَلَیهِم) کَلِمَةَ الاسْلام، إمّا بِعِزٍّ عَزِیز و إمّا بِذُّل ذَلِیل، إمّا یُعِزُّهُم فَیَجْعَلَهُمْ مِنْ أهْلِها فَیُعِزّوا بِهِ، وَ إمّا یُذِلُّهُمْ فَیَدِینُون لَهُ«. (2).

»در روی زمین هیچ خانه خشت و گلی و خیمه مویین نمی ماند مگر این که خداوند آیین اسلام را در آن خانه وارد می کند، یا با عزّت و سر بلندی یا با

ذلّت و خواری، یا این که اسلام را می پذیرند و خداوند آنها را سر بلند می گرداند یا این که به ناچار در برابر اسلام سر تعظیم فرود می آورند«.

2 ـ مرحوم محدّث بحرانی در ذیل همین آیه در کتاب «المحجة«، حدیثی را از امیرمؤمنان علی (علیه السلام) بدین صورت نقل می کند:

»عَنْ عِمْرانِ بْنِ مَیْثَمْ، عَنْ عَبایَةِ بْنِ ربعی، أنَّهُ سَمِعَ أَمیر الْمُؤْمِنینَ (علیه السلام) یَقُولُ: «هُوَ الّذَی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَدِیْنِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ» أَظَهَرَ بَعْدُ ذلِکَ؟

قالُوا: نَعَمْ.

قَالَ: کَلاّ، فَوَالَّذی نَفْسِی! بِیَدِهِ! حتّی لا تَبْقی قَرْیَة إِلاّ وَیُنادی فیها بِشَهادةِ أَنْ لا اِلهَ إِلاّ الله، وَأَنَّ محمّداً رَسُولُ الله (صلی الله علیه وآله وسلم) بُکْرَةً وَعَشِیّاً«. (3).

»عمران بن میثم، از عبایة بن ربعی روایت می کند که امیر مؤمنان علی (علیه السلام) این آیه شریفه را تلاوت فرمود: «او خداوندی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان غالب و پیروز گرداند هر چند که مشرکان کراهت داشته باشند«.

سپس فرمود: آیا این غلبه و پیروزی تحقّق یافته است؟

گفتند: آری!

فرمود: نه، هرگز! سوگند به خدایی که جان علی در قبضه قدرت اوست، این غلبه و پیروزی مُحَقّق نمی شود مگر هنگامی که هیچ آبادی در روی زمین باقی نماند جز این که هر صبح و شام در آن بانگ «لا اِله اِلاّ الله وَمحمّد رَسُولُ الله» بلند شود«.

3 ـ «مجاهد» در تفسیر این آیه شریفه از قول ابن عبّاس نقل می کند که گفت:

»لا یَکُونُ ذلکَ حتّی لا یَبْقی یَهُوْدِیٌّ وَ لا نَصْرانِیٌّ وَلا صاحبُ مِلّة الاّ دَخَلَ فی الإِسْلامِ، حتّی یَأمَنَ الشاةُ وَ الذِّئبُ وَ البَقَرَةُ وَ الأسَدُ وَ الاِنْسانُ وَ الحَیّةُ، وَ حتّی لا تَقْرُض فارةٌ جَرباً، وَ حتّی تُوضَعَ الجِزیَة وَ یُکْسَرَ الصَّلیْبُ وَ یُقَتَل الْخِنْزیرُ، وَ ذلِک قَوْلُهُ:

»لِیُظْهِرَهْ عَلَی الدّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهْ الْمُشرِکُونَ» و ذلِک یَکُونُ عند قِیامِ القائمِ عَلَیهِ السَّلام«. (4).

»این وعده محقق نمی شود مگر هنگامی که تمام یهود و نصاری و پیروان هر کیش به دین اسلام بگروند، و گرگ و میش و گاو و شیر و انسان و مار، بر جان خود ایمن باشند. و دیگر هیچ موشی انبانی را پاره نکند، و جزیه گرفتن از اهل کتاب ساقط شود، و «صلیب» شکسته شود، و خوکها معدوم گردند، و این معنای قول خدای تعالی (لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ) است. و تحقّق این وعده، به هنگام قیام قائم آل محمّد (علیهم السلام) خواهد بود«.

4 ـ امام باقر (علیه السلام) در تفسیر آیه 33 سوره توبه فرمود:

»این آیه مبارکه به هنگام خروج مهدی آل محمّد ـ صلوات الله علیهم ـ تحقّق می یابد. دیگر احدی در روی زمین باقی نمی ماند جز این که به رسالت محمّد (صلی الله علیه وآله وسلم) اعتراف می کند«. (5).

5 ـ ابو بصیر می گوید:

»سألت أبا عبد اللّه (علیه السلام) عن قول الله تعالی فی کتابه:

(هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُوْلَهُ بِالْهُدی وَدِیْنِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الِدّینِ کُلّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونْ)

فقال: والله! ما أنزل تأویلها بعدُ!

قلت: جُعلت فداک! و متی ینزل؟

قال: حتّی یقوم القائم إن شاء الله. فإذا خرج القائم لم یبق کافر و لا مشرک إلا کره خروجه، حتّی لو کان کافر أو مشرک فی بطن صخرة لقالت الصخرة: یا مؤمن! فی بطنی کافر أو مشرک فاقتله، قال: فینحیه الله فیقتله«. (6).

»از امام صادق (علیه السلام) در باره این آیه شریفه «او خداوندی است که پیامبرش را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر تمام ادیان پیروز گرداند اگر چه مشرکان آن را کراهت داشته باشند» پرسیدم؟

امام در جواب فرمود:

»به خدا قسم! هنوز موقع تأویل این آیه نرسیده است«.

گفتم: قربانت گردم! چه وقت موقع آن فرا می رسد؟

فرمود:

»هنگامی که حضرت قائم (علیه السلام) قیام کند، موقع تأویل این آیه فرا می رسد، و چون حضرت قائم (علیه السلام) قیام کند هر کافر و مشرکی، ظهور او را نا خوش دارد؛ زیرا اگر کافر یا مشرک در دل سنگی پنهان شود آن سنگ صدا می زند: ای مؤمن! کافر یا مشرکی در دل من پنهان شده است بیا و او را به قتل برسان! و خداوند او را بیرون می آورد و یاران حضرت قائم (علیه السلام) او را به قتل می رسانند«.

1) سوره توبه (برائت(، آیه 33 ـ سوره فتح، آیه 28 و سوره صف، آیه 9.

2) مستدرک حاکم، ج 4، ص 476، ح 8324 ؛ تفسیر مجمع البیان، ج 5، ص 38.

3) المحجّة، ص 86.

4) بحار الانوار، ج 51، ص 61.

5) تفسیر مجمع البیان، ج 5 ص 38 و المحجة ص 87.

6) بحار الانوار، ج 51، ص 60، ح 58 ـ ینابیع المودّة، ج 3، باب 71، ص 239 ؛ منتخب الاثر، فصل 2، باب 35، ص 294، ح 4 و کتاب المحجة، ص 85.