تاریخ، نام گروهی از صحابه را ثبت کرده که در صحابه بودن رفتار مطلوبی نداشتهاند. نام گروهی از آنان را میآوریم که قطعاً از منافقین نبودند جز یک نفر، با این حال رفتار ناپسندی داشتند که نمیتوان از این تاریخ چشم پوشید:
1- جدّ بن قیس انصاری، پیامبرصلی الله علیه وآله درباره او فرمود: همه شما آمرزیدهاید، مگر صاحب شتر سرخ. (1).
2- عبداللَّه بن اُبیّ بن سلّول. او از بیعت کنندگان زیر درخت (در بیعت رضوان) بود، هر چند که منافق بود.
3- حرقوص بن زهیر سعدی. در بیعت رضوان حضور داشت، بعدها از سران خوارج گشت، هم او که به پیامبرصلی الله علیه وآله گفته بود: ای محمد! به عدالت رفتار کن.
4- حارث بن سوید بن صامت. در جنگ بدر حضور داشت، اما در جنگ اُحد مجذر بن زیاد را به خاطر خونی در جاهلیت کشت، پیامبرصلی الله علیه وآله هم دستور داد قصاص شود.
5- عرنیها که پیامبرصلی الله علیه وآله آنان را به کیفر آنکه بعضی از چوپانان را کشته و شترها را دزدیده بودند کشت، با آنکه قبل از حدیبیه از صحابه بودند.
6- محلم بن جثامه، پیامبرصلی الله علیه وآله درباره وی فرمود: خدایا محلم بن جثامه را نیامرز، چرا که او عمداً یک صحابی را کشته است.
7- مقیس بن صبانه. مؤمن بیگناهی را کشته بود، پیامبرصلی الله علیه وآله خونش را هدر دانست، در فتح مکه کشته شد.
8- عبداللَّه بن خطل. صحابی بود، سپس مرتد شد و به مکه گریخت و در فتح مکه کشته شد.
9- مغیرة بن شعبه. روش او پس از پیامبرصلی الله علیه وآله روشن است.
10- مدعم. غلام پیامبرصلی الله علیه وآله که از غنائم خیبر دزدی کرد.
11- کرکرة. غلام پیامبرصلی الله علیه وآله، او نیز از غنائم خیبر دزدی کرد.
12- سمرة بن جندب که رفتارش پس از پیامبرصلی الله علیه وآله بد شد، شراب میفروخت، بشر میکشت و معاویه را خرسند میساخت.
13- عبیداللَّه بن جحش اسدی که از پیشگامان اسلام و مهاجران حبشه بود، لیکن در حبشه مسیحی شد.
14- حارث بن ربیعة بن اسود، که در مکه دچار فتنه شد و مرتد گردید.
15- ابوقیس بن ولید بن مغیره، که در مکه از دین برگشت.
16- علی بن امیة بن خلف که در مکه از دین برگشت.
17- عاص بن منبه بن حجاج که در مکه از دین برگشت و در جنگ بدر همراه مشرکین کشته شد. (2).
بر این نکته این را بیفزای که چگونه ممکن است قرآن کریم کسانی از قبیل: معاویة بن ابیسفیان، ولید بن عقبه (که قرآن او را فاسق میداند(، بسر بن ابیارطاة، ابوالأعور اسلمی و دیگران را مورد ستایش قرار دهد؟
اینان با علیعلیه السلام و عمار و ده‌ها بدری و صدها رضوانی که در زمان خلافت علیعلیه السلام با آن حضرت بودند جنگیدند و به آنان دشنام دادند، اینان و امثال ایشان از دایره آیاتی که مدح کننده اصحاب است بیرونند، بر فرض اینکه آیات شامل آنان بشود!
1) صحیح مسلم: ج8، ص123.
2) نویسنده معاصر مصری حسن فرحان المالکی در کتاب خود (الصحبة والصحابه) فصلی گشوده است، با عنوان «کسانی که صحابه خوبی نبودند» و نام 71 صحابی را آورده است. ما نیز نامهای یاد شده را از آن فهرست بر گرفتیم (ر.ک: ص 184 – 180(.
