یـکـی از ابـتـکـارات اسـلام، ایـجـاد اسـتـوارترین ارتباطات، بین کسانی است که بر حسب ظاهر هـیچ گونه ارتباطی با هم ندارند برادری نزدیکترین ارتباطی است که بین دو نفر وجود دارد علقه بـرادری در بـیـن تـمـام مـلـل علاقه ای مطمئن و محکم است، ولی در میان اعراب ـ خصوصا در دورانـهای گذشته ـ از اعتباربیشتری برخوردار است، به طوری که ملاک حق و باطل، و راست و خطا قرار می گرفت.
در ایـن عـرف، بـرادر ذی حـق اسـت و بـایـد تـایـید شود و باید به یاری اش برخاست، اگرچه در حـقیقت ظالم و متجاوز باشد و کسی که در مقابل اوست باید مغلوب گردد، اگر چه بر حق باشد در چـنـیـن مـحـیطی، اسلام با تعریفی جدید از مفهوم اخوت و برادری این باور نادرستی را هدف گرفته چنین تعریفی از برادری و اخوت، ارائه می دهد:
انما المؤمنون اخوة (1).
یعنی: فقط مؤمنان با هم برادرند.
پس غیر مؤمن در این خانواده بیگانه است، اگرچه در همین خانواده زاده و بالنده شده باشد.
این اصلی است که قرآن شریف بنا نهاده است بر اساس این اصل همه مؤمنان در این خانواده بزرگ با هم برادرند.
پـیـامـبـر گـرامـی اسلام (ص) در دو مقطع خاص زمانی ـ قبل و بعد از هجرت ـ به منظور حفظ انسجام مسلمانان و مقابله با مشکلات خاصی که حکومت نوپا و جامعه اسلامی را تهدید می کرد، این اصل عمومی دینی را عینیت بخشیده به ایجاد علقه خاص برادری بین مسلمانان اقدام نمود و همه مسلمانان را دو به دو با هم برادر کرد.
گروه بسیاری از علمای بزرگ تاریخ و حدیث نوشته اند: (2).
مـلاک پیامبر اکرم در تعیین برادر برای هر یک از مسلمانان، تناسب خصلت ها، و قرب مراتب ایمانی ایشان بودم«.
آن حـضـرت کسانی را که مشابه و مماثل یکدیگر تشخیص می داد با هم برادر می کرد، مثلا عمر را باابوبکر، طلحه را با زبیر، عثمان را با عبد الرحمن بن عوف، ابوذر را با مقداد، و دخترش فاطمه زهرا (س) را با همسرش ام سلمه پیوند داد.
بـه هـمـیـن دلـیـل، امیرالمؤمنین علی (ع) را با هیچ یک از مسلمانان برادر نکرده او را برای خود ذخـیـره نمود (3) برای خود نیز برادری انتخاب نکرد، تا اینکه امیرالمؤمنین آمده عرض کرد: «مـی بـینم اصحابت را با هم برادر می کنی، ولی برای من برادری انتخاب نکرده ای روحم از کالبد خـارج شـده و کـمـرم شکسته است اگر بر من خشمگینی حق سرزنش داری» حضرت در جواب فرمود: «قسم به خدایی که مرا به حق برانگیخت، من این کار را به تاخیر انداختم، تا تو را برای خود انتخاب کنم» (4).
1) سوره حجرات، آیه 10.
2) فرائد السحطین، ج 1، ص 112، حدیث 80 و ص 118، حدیث 83.
3) فرائد السحطین، ج 1، ص 116، حدیث 80.
4) فرائد السحطین ج 1، ص 112، حدیث 80 و ص 118، حدیث 83.
