یکی از عقاید قطعی همه مسلمانان و تمام طوایف اسلامی این است که: حضرت عیسی (علیه السلام) در زمان ظهور حضرت بقیة الله (علیه السلام) به روی زمین باز می گردد، و برخی از آیات قرآنی نیز بر آن دلالت می کند، در این باره صدها حدیث از طریق شیعه و سنّی روایت شده است که از بازگشت آن حضرت سخن می گوید، اگر برخی از متعصّبین اهل سنّت به دلایلی در مورد حضرت مهدی (علیه السلام) تردید می کنند، در مورد نزول حضرت عیسی (علیه السلام) هیچ تردید ندارند.
از نظر شیعه نیز این مطلب قطعی است که حضرت عیسی (علیه السلام) از آسمان نازل می شود، و در بیت المقدّس پشت سر حضرت مهدی (علیه السلام) نماز می گزارد و او را تأیید می کند و در ردیف یکی از معاونان آن حضرت قرار می گیرد.
در این زمینه، روایات فراوانی در منابع حدیثی شیعه و سنّی وارد شده است که برخی از آنها را در اینجا نقل می کنیم:
1 ـ در حدیثی از ابو سعید خدری روایت شده است که پیامبر اکرم فرمود:
»مِنَّا الَّذِی یُصَلِّی عِیسَی بْنُ مَرْیَمَ خَلْفَهُ«. (1).
»آن کسی که عیسی بن مریم (علیه السلام) در پشت سر او نماز می خواند، از ماست«.
2 ـ در حدیث دیگری از عبدالله بن عبّاس آمده است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود:
»لَنْ تَهْلِکَ اُمَّةٌ أنَا فِی أوَّلِها، وَ عیسَی بنُ مَرْیَمَ فی آخِرِها، وَالْمَهْدِیُّ فِی وَسَطِها«. (2).
»اُمّتی که من در آغاز آن، عیسی بن مریم در پایان آن، و مهدی (علیه السلام) در میان آن است، هرگز هلاک نمی شود«.
3 ـ در کتاب «عقد الدرر» باب دهم، در حدیثی از ابو هریره نقل می کند که رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود:
»کَیفَ أنتُم إذا نَزَل ابنُ مَریَمَ فِیکُمْ، وَ امامُکُمْ مِنْکُمْ«. (3).
»چگونه خواهید بود هنگامی که عیسی بن مریم در میان شما نازل شود و پیشوای شما از میان خود شما خواهد بود؟!«.
4 ـ در صحیح بخاری «باب نزول عیسی بن مریم» در حدیثی از ابو هریره نقل می کند که رسول اکرم فرمود:
»سوگند به خدایی که جانم در دست قدرت اوست! نزدیک است که پسر مریم به عنوان «داوری دادگر» در میان شما فرود آید، صلیب را بشکند، خوک را بکشد، جزیه را بگذارد و مال را آنقدر بریزد که دیگر کسی آن را نپذیرد«. (4).
5 ـ در سنن ابن ماجه، از ابی امامه باهلی، روایت کرده است:
رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در مورد فتنه دجّال و خرابی های آن سخن می گفت، از آن حضرت پرسیدند: یا رسول الله! پس عربها در آن روز کجا هستند؟ فرمود:
»آنها در آن روز بسیار اندک اند، و بیشتر آنها در بیت المقدّس می باشند، و امامشان «مهدی» آن مرد صالح است، که ناگهان به هنگامی که امامشان آماده نماز صبح شده حضرت عیسی (علیه السلام) نازل می شود. حضرت مهدی (علیه السلام) به احترام او عقب می رود. حضرت عیسی دست خود را بر شانه او می گذارد و می گوید: برو جلو و نماز را بخوان که این نماز برای تو تشکیل یافته است،
پس حضرت مهدی (علیه السلام) جلو می رود و امامت می کند«. (5).
6 ـ در حدیث دیگری آمده است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود:
»حضرت عیسی (علیه السلام) نازل می شود، امیر مسلمانان حضرت مهدی (علیه السلام) می فرماید: بفرما برای ما نماز بخوان.
عیسی (علیه السلام) می فرماید: برخی از شما بر برخی دیگر امیر هستید و این لطف و کرامّت خداوند بر این اُمّت است«. (6).
7 ـ در احادیث دیگری از طریق اهل سنّت آمده است:
»حضرت مهدی و حضرت عیسی (علیهما السلام) اجتماع می کنند، چون وقت نماز فرا می رسد حضرت مهدی (علیه السلام) خطاب به حضرت عیسی (علیه السلام) می فرماید: بفرمایید جلو ـ برای اقامه نماز ـ.
حضرت عیسی (علیه السلام) می فرماید: شما برای نماز شایسته تر هستید، آنگاه حضرت عیسی اقتدا می کند و نماز را پشت سر او می خواند«. (7).
8 ـ در یک حدیث دیگر جریان نزول حضرت عیسی (علیه السلام) چنین آمده است:
»عیسی (علیه السلام) در گردنه ای به نام «أفیق» در سرزمین مقدّس فرود می آید، وارد بیت المقدّس می شود، در حالی که مردم برای نماز صبح صف کشیده باشند. پس امام (حضرت مهدی (علیه السلام() عقب می رود، ولی عیسی (علیه السلام) او را جلو می اندازد و خود به او اقتدا کرده، پشت سرش طبق شریعت محمّدی نماز می خواند و می فرماید: شما اهل بیتی هستید که احدی نمی تواند بر شما پیشی بگیرد«. (8).
9 ـ در حدیث دیگری که رسول اکرم از خروج دجّال و کشته شدن او به دست حضرت عیسی (علیه السلام) خبر داده، چنین آمده است که آن حضرت فرمود:
»آنگاه خداوند عیسی بن مریم (علیه السلام) را می فرستد، گویی به صورت عروة بن
مسعود است، دجّال را دنبال می کند و او را به هلاکت می رساند. مردم هفت سال بدین حال می مانند که حتّی میان دو نفر کینه و عداوت یافت نمی شود«. (9).
10 ـ و در یک حدیث دیگر آمده است که پیامبر اکرم فرمود:
»حضرت مهدی (علیه السلام) یک مرتبه متوجّه می شود که حضرت عیسی (علیه السلام) نازل شده، گویی قطرات آب از موهایش می چکد، حضرت مهدی (علیه السلام) می فرماید: بفرمایید و برای مردم نماز بخوانید.
حضرت عیسی (علیه السلام) می فرماید: نماز برای شما بر پا شده است.
آنگاه حضرت عیسی (علیه السلام) پشت سر فرزندم نماز می خواند«. (10).
11 ـ و در همین رابطه رسول اکرم می فرماید:
»خلفا و اوصیای من که حجّتهای پروردگار بر مردمانند دوازده تن می باشند، اوّل آنها علی ـ ابن ابی طالب ـ و آخر آنها پسرم مهدی (علیه السلام) است که عیسی بن مریم (علیه السلام) نازل می شود و پشت سر او نماز می خواند. در زمان او زمین با نور پروردگارش روشن می شود و سلطنت او شرق و غرب جهان را فرا می گیرد«. (11).
به طور خلاصه، روایات وارده از رسول گرامی اسلام و امامان معصوم (علیهم السلام) در مورد نزول حضرت عیسی (علیه السلام) و نماز خواندن آن حضرت در پشت سر حضرت ولی عصر ـ عجّل اللّه تعالی فرجه ـ بسیار فراوان است، و ما به احادیث یاد شده اکتفا می کنیم، و فقط این مطلب را یاد آور می شویم که در مورد نزول حضرت عیسی (علیه السلام) به برخی از آیات قرآن نیز می توان استشهاد نمود که در بحث «نویدهای ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) در قرآن» آیه 159 سوره نساء یاد آور شدیم، که در اینجا دیگر تکرار نمی کنیم. طالبین به آنجا مراجعه کنند.
1) همان، ج 51، ص 84 ـ منتخب الاثر، فصل 2، باب 48، ص 316 ـ بشارة الاسلام، قسمت سیره، باب 38، ص 320.
2) منتخب الاثر، فصل 2، باب 1، ص 155، ح 45 و بحار الانوار، ج 51، ص 85.
3) عقد الدرر، ص 291، باب 10.
4) صحیح بخاری، ج 2، ص 1073 ـ کتاب الانبیاء، باب نزول عیسی بن مریم (علیهما السلام(.
5) سنن ابن ماجه، ج 2 ص 526 ؛ عقد الدرر، ص 294 باب 10.
6) البرهان، ص 158 ـ عقد الدرر، ص 292، باب 10.
7) منتخب الاثر، فصل 7، باب 8، ص 479، ح 2، به نقل از تذکرة الخواص، ص 377.
8) یوم الخلاص، ص 344.
9) صحیح مسلم، ج 18، ص 75 ـ 76.
10) البرهان متقی، ص 160، باب 9، ح 9.
11) ینابیع المودّة، ج 3، ص 295، باب 78.