قرآن و یاران حضرت مهدی

آیات بسیاری از قرآن کریم به یاران حضرت مهدی (علیه السلام) تفسیر و تأویل شده است که برخی از آنها را در اینجا می آوریم:

1 ـ (فَاسْتَبِقُوا الخَیْرَاتِ أَیْنَ ما تَکوُنُوا یَأْتِ بِکُمُ اللهُ جَمِیعاً(. (1).

»پس در کارهای نیک بر یکدیگر پیشی گیرید. هر کجا که باشید، خداوند همگی شما را می آورد«.

از امام باقر (علیه السلام) در تفسیر این آیه شریفه روایت شده است که فرمود:

»منظور از خیرات، ولایت اهل بیت (علیهم السلام) است و منظور از «یَأْتِ بِکُمُ اللهُ جَمِیعاً«، 313 تن از یاران قائم (علیه السلام) می باشند… به خدا سوگند! در یک لحظه همچون قطعات ابر پاییزی گرد آمده، پیرامون شمع وجودش حلقه می زنند. و در میان رکن ومقام با او بیعت می کنند، و همراه او پیمان نامه ای از رسول اکرم است که آن را ـ امامان معصوم (علیهم السلام) ـ یکی پس از دیگری به ارث برده اند«. (2).

2 ـ (وَلَئِنْ أخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إلَی اُمَّة مَعْدُودَة لَیَقُولُنَّ ما یَحْبِسُهُ أَلا یَوْمَ یَأتِیهِمْ لَیْسَ

مَصْرُوفاً عَنْهُمْ وَحاقَ بِهِمْ مَا کانُوْا بِهِ یَسْتَهْزِءوُنَ(. (3).

»اگر ما عذاب را تا آمدن «اُمّت معدوده» از آنها به تأخیر بیندازیم می گویند: چه چیز آن را باز می دارد؟ آگاه باش! هنگامی که آن روز بیاید، عذاب از آنها برگردانده نمی شود، و آنچه را که مسخره می کردند آنها را فرو خواهد گرفت«.

از امام محمّد باقر (علیه السلام) و امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت شده که آن دو بزرگوار در تفسیر این آیه فرمودند:

»منظور از «اُمّت معدوده» اُمّت شمرده شده، همان اصحاب حضرت مهدی (علیه السلام) در آخر الزمان هستند که 313 نفر به تعداد اهل «بدر» می باشند و همان گونه که پاره های ابر پاییزی به هم می پیوندند آنان نیز در آن واحد نزد آن حضرت گرد می آیند«. (4).

از امام صادق (علیه السلام) نیز روایت شده است که فرمود:

»منظور از «عذاب» خروج حضرت قائم (علیه السلام) است (که سبب معذّب شدن کافران می باشد) و منظور از «اُمّت معدوده» اصحاب اوست که به تعداد اهل بدر هستند«. (5).

بنابر این، معنای آیه چنین خواهد بود: اگر عذاب را از آنها تا آمدن اُمّتی معدود (یاران حضرت مهدی (علیه السلام) در آخر الزّمان) به تأخیر بیندازیم، خواهند گفت: چه چیز مانع می شود که ظاهر شود و عذاب خدا را بر ما نازل کند؟!

قرآن کریم در پاسخ آنها می فرماید:

»آگاه باش! هنگامی که عذاب فرود آید از آنها برگردانده نمی شود و کیفری که استهزا و مسخره می کردند به آنها می رسد«. (6).

منظور از عذاب در این آیه مبارکه، عذاب آخرت نیست؛ بلکه دست انتقام الهی

است که از آستین حق بیرون آمده، از آنها انتقام خواهد گرفت، و پیش از آخرت آنها را به سزای کردارشان خواهد رسانید.

3 ـ (مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْم یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّة عَلَی الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّة عَلَی الْکافِرِینَ(. (7).

»هر کس از شما از دین خود برگردد، به زودی خداوند گروهی را می آورد که دوستشان دارد و آنها نیز او را دوست دارند. در برابر مؤمنان فروتن و در برابر کافران سر سخت و نیرومند هستند«.

سلیمان بن هارون عجلی گوید: از امام جعفر صادق (علیه السلام) شنیدم که در تفسیر این آیه شریفه فرمود:

»حضرت صاحب الامر (علیه السلام) در پناه خدا محفوظ است. اگر همه مردم از بین بروند،خداوند یاران او را خواهد آورد. آنان کسانی هستند که خدا در باره آنها فرموده است: «اگر اینها بدان کفر ورزند، ما گروهی دیگر را بر آنان گماریم که بدان کافر نباشند» (8) و آنان هستند کسانی که در باره آنها فرموده است: «خداوند گروهی را می آورد که دوستشان دارد و آنها نیز او را دوست دارند. در برابر مؤمنان فروتن و در برابر کافران سر سخت و نیرومند هستند«. (9).

4 ـ (وَعَدَ اللهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فی الأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ…(. (10).

»خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دادند وعده داده است که آنها را در روی زمین جانشین گرداند، همان گونه که پیشینیان را جانشین گردانید«.

امام زین العابدین (علیه السلام) آیه کریمه «… لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فی الأرضِ…» را تلاوت نمود، آنگاه فرمود:

»به خدا سوگند! آنها دوستان ـ و شیعیان ـ ما اهل بیت هستند. خداوند به وسیله مردی از ما که مهدی این اُمّت است، وعده ای را که در این آیه به مؤمنان صالح داده، تحقّق خواهد بخشید. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در حق مهدی فرموده است:

اگر از عمر دنیا به جز یک روز باقی نباشد، خداوند آن روز را طولانی می گرداند تا مردی از عترت من بیاید که هم نام من است؛ او جهان را پر از عدل و داد نماید، آن چنان که پر از ظلم و ستم شده باشد«. (11).

5 ـ (ألَّذِینَ اِنْ مَکَّنّاهُمْ فی الاَْرْضِ أَقامُوا الصَّلوةَ وَءاتَوُا الزَّکوةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ للهِِ عاقِبَةُ الاُْمُور(. (12).

»همان کسانی که چون در زمین به آنها فرمان روایی دهیم، نماز را بپا می دارند و زکات را می پردازند و به نیکی فرمان می دهند و از زشتی باز می دارند و فرجام کارها از آنِ خداست«.

ابی جارود از امام محمّد باقر (علیه السلام) روایت کرده است که در تفسیر این آیه شریفه فرمود:

»این آیه درباره حضرت مهدی (علیه السلام) و یاران او نازل شده است. خداوند منّان، شرق و غرب جهان را تحت سیطره آنها در می آورد و دین را به وسیله آنها در جهان آشکار می سازد، و دیگر از ظلم و ستمها و بدعتها نشانی در روی زمین باقی نمی ماند«. (13).

از آیات یاد شده استفاده می شود که یاران حضرت مهدی (علیه السلام) از قدرت فوق العاده ای برخوردارند که در یک لحظه از مکان های مختلف به مکه می روند و به آن حضرت ملحق می شوند. آنان محبوب خدا هستند و خداوند محبوب آنان. خدا، آنها را در زمین توانایی و فرمان روایی می دهد و به دست آنها، کافران را عذاب می کند. آنان نماز بپا می دارند و زکات می پردازند. به نیکی ها امر می کنند و از بدی ها باز می دارند.

این بحث را با نگاهی گذرا به روایات پی می گیریم.

1) سوره بقره، آیه 148.

2) بحار الانوار، ج 52، ص 288؛ کافی، ج 8، (روضه) ص 313؛ غیبت نعمانی، ص 282؛ بشارة الاسلام، باب 6، ص 121.

3) سوره هود، آیه 8.

4) ینابیع المودّة، ج 3، ص 241، باب 71.

5) غیبت نعمانی، ص 241.

6) الزام الناصب، ج 2، ص 344؛ تفسیر صافی، ج 4 ص 12؛ تفسیر برهان، ج 2 ص 209.

7) سوره مائده، آیه 54.

8) سوره انعام، آیه 89.

9) ینابیع المودّة، ج 3، ص 237، باب 71.

10) سوره نور، آیه 55.

11) ینابیع المودّة، ج 3، ص 245، باب 71 ؛ المحجّه، ص 151 و 152 ؛ تفسیر مجمع البیان، ج 7، ص 240.

12) سوره حج، آیه 41.

13) ینابیع المودّة، ج 3، ص 244، باب 71 ؛ بحار الانوار، ج 51، ص 47 و 48، ح 9.