برخی روایات، به بیان جنبههای مختلفی از تولد و حیات و ویژگیهای او پرداخته است، از این رو شمار احادیث از آن چه یاد کردیم، بیشتر میشود.
اعتقاد شیعه بر این است که مهدی منتظرعلیه السلام در سال 255 ه. در سامرا در خانه پدرش به دنیا آمد و در دامان پدر تا سالی که امام حسن عسکری وفات یافت (260 ه.) بزرگ شد. نمونههایی از نقل محدّثان قدیم از این قرار است:
1- فضل بن شاذان (متوفای 260 ه.) از محمد بن علی بن حمزه نقل میکند که گفت: شنیدم امام حسن عسکریعلیه السلام میفرمود: ولیّ خدا و حجت او بر بندگان و جانشین من پس از من، در شب نیمه شعبان سال 255 هنگام طلوع فجر، ختنه شده به دنیا آمد. (1).
2- کلینی (متوفای 329 ه.) گوید: حضرت صاحبعلیه السلام در نیمه شعبان سال 255 به دنیا آمد، سپس قول دیگری را نقل میکند که او در سال 256 متولد شده است. (2).
در این زمینه، سخن را با نقل کلمات محدثان و مورخان شیعه طول نمیدهیم، عدهای از بزرگان اهل سنت نیز در ولادت حضرت مهدیعلیه السلام در آن سال، با شیعه موافقاند و تعدادشان به 76 نفر میرسد. سخن آنان در کتاب «منتخب الاثر» آمده است (3) به چند نمونه اشاره میکنیم.
3- ابنصبّاغ مالکی (متوفای 855 ه.) در فصل دوازدهم از کتابش «الفصول المهمّه» درباره حضرت مهدیعلیه السلام، خلف صالح امام عسکریعلیه السلام میگوید: او امام دوازدهم است و تاریخ ولادت و دلایل امامتش و بخشی از اخبار او و غیبت و مدت حکومت و کیفیت آن و نسب آن حضرت را به تفصیل میآورد. (4).
4- ابنحجر هیتمی (متوفای 974 ه.) در فصل سوم از کتابش که مخصوص اهل بیت است، پس از ذکر نامهای ائمه اهل بیتعلیهم السلام، به امام حسن عسکریعلیه السلام میرسد و سپس میگوید: ابوالقاسم محمد حجّت، که عمر او هنگام وفات پدرش پنج سال بود، لیکن خدا در همان خردسالی به او حکمت داد. او را قائم منتظر هم میگویند، گفته شده بدین جهت که او در مدینه پنهان و غایب شد و معلوم نشد کجا رفت. (5).
5- نوفلی قریشی گنجی شافعی (متوفای 658 ه.) بابی را اختصاص به طول عمر آن حضرت و زنده بودنش تا زمان حاضر داده و گفته است، به دلیل بقای عیسی، الیاس و خضر، اشکالی ندارد که او هم زنده باشد. (6).
6- ابنخلّکان گوید: ابوالقاسم محمد بن حسن العسکری، دوازدهمین امام بر اساس اعتقادات شیعه، ولادت او در روز جمعه نیمه شعبان سال 255 بود. چون پدرش در گذشت، پنج ساله بود. اسم مادرش خمط یا نرجس بود. شیعیان گویند: در خانه پدرش وارد سرداب شد، در حالی که مادرش به او مینگریست و دیگر برون نیامد. این واقعه در سال 265 بود و عمر او در آن هنگام 9 سال بود. (7).
7- قاضی فضل بن روزبهان در کتابی که در ردّ علامه حلّی نگاشته، میگوید: آن چه در باره فضایل فاطمهعلیها السلام گفته میشود انکار ناپذیر است، چرا که انکار رحمت دریا و گستردگی صحرا و نور خورشید و بارش ابر و سجود فرشتگان، انکاری است که موجب استهزای انکارکننده میشود. کیست که گروهی را انکار کند که اهل حقیقت و معدن نبوّت و حافظان آداب فتوّتاند؟ درود خدا بر آنان باد. و چه خوب در باره آنان سرودهاند:
سلامٌ علی المصطفی المجتبی
سلامٌ علی السیّد المرتضی
و قصیده را در مدح اهل بیت و ائمه نقل میکند تا به ابیاتی میرسد که در باره امام زمانعلیه السلام است، با این مضمون:
سلام بر قائم منتظر، ابوالقاسم، نور هدایت، آنکه همچون خورشید در دل ظلمت طلوع خواهد کرد و جهان را پر از عدالت خواهد ساخت، آن گونه که هوا پرستان آن را پر از ستم کردهاند. (8).
1) کفایة المهتدی: ص116، حدیث 8.
2) کافی: ج 1، ص 519.
3) منتخب الاثر فی الإمام الثانی عشر: ص 393 – 369.
4) الفصول المهمّه: ص 291.
5) الصّواعق: ص 208.
6) البیان فی اخبار صاحب الزمان: ص 148.
7) وفیات الأعیان: ج 4، ص 176.
8) منتخب الأثر: ج 2، ص 378، به نقل از «ابطال نهج الباطل«.
