روشن شد که عنصر اساسی تشیع، این عقیده است که رهبری حکیمانه اسلامی در دو زمینه تعلیم و سیاست، منحصر در علیعلیه السلام و خاندان اوست. این اصل فراگیر میان شیعه، مانند ستون فقرات در میان مسایل اصولی دیگر است. برای آشنایی با پیشگامان تشیّع و معتقدان به این عقیده، نام شماری از صحابه شیعه از بنی هاشم و دیگران را یاد میکنیم:
1. عبداللَّه بن عباس 2. فضل بن عباس
3. عبیداللَّه بن عباس 4. قثم بن عباس
5. عبدالرحمن بن عباس 6. تمام بن عباس
7. عقیل بن ابی طالب 8. ابو سفیان بن حرث بن عبدالمطلب
9. نوفل بن حرث 10. عبداللَّه بن جعفر بن ابی طالب
11. عون بن جعفر 12. محمد بن جعفر
13. ربیعة بن حرث بن عبدالمطلب 14. طفیل بن حرث
15. مغیرة بن نوفل بن حارث 16. عبداللَّه بن حرث بن نوفل
17. عبداللَّه بن ابی سفیان بن حرث 18. عباس بن ربیعه بن حرث
19. عباس بن عتبة بن ابی لهب 20. عبدالمطلب بن ربیعه بن حرث
21. جعفر بن ابی سفیان بن حرث.
اینان از نام آوران بنی هاشماند. امّا از غیر بنی هاشم، نام گروهی از آنان از این قرار است:
22. سلمان فارسی 23. مقداد بن اسود
24. ابو ذر غفاری 25. عمار یاسر
26. حذیفة بن یمان 27. خزیمة بن ثابت
28. ابو ایوب انصاری (مهمان کننده پیمامبر) 29. ابو الهیثم مالک بن تیهان
30. أبیّ بن کعب 31. سعد بن عباده
32. قیس بن سعد بن عباده 33. عدیّ بن حاتم
34. عبادة بن صامت 35. بلال حبشی
36. ابو رافع (غلام پیامبر) 37. هاشم بن عتبه
38. عثمان بن حنیف 40. حکیم بن جبله عبدی
41. خالد بن سعید بن عاص 42. ابن الحصیب اسلمی
43. هند بن ابی هاله تمیمی 44. جعدة بن هبیره
45. حجر بن عدی کندی 46. عمرو بن حمق خزاعی
47. جابر بن عبداللَّه انصاری 48. محمد بن ابی بکر
49. ابان بن سعید بن عاص 50. زید بن صوحان عبدی.
این پنجاه نفر صحابی، از طبقه اوّل شیعهاند. هر که خواهان زندگینامه تفصیلی آنان و تشیع شان است، به کتابهای رجالی مراجعه کند، لیکن با چشمی باز و بصیرتی نافذ.
در پایان، سخن محمد کرد علی را در کتابش «خطط الشام» میآوریم که گفته است: در زمان پیامبر خداصلی الله علیه وآله گروهی از بزرگان صحابه به موالات علیعلیه السلام شناخته میشدند، مثل سلمان فارسی که میگفت: با پیامبر خداصلی الله علیه وآله بر این اساس بیعت کردیم که خیرخواه مسلمانان و پیرو امامت علی بن ابیطالبعلیه السلام و ولایت او باشیم.
ومثل ابو سعید خدری که میگفت: مردم به پنج چیز مأمور شدند، به چهار تا عمل کردند و یکی را واگذاشتند. و چون از آن چهار تا سؤال شد، گفت: نماز، زکات، روزه ماه رمضان و حج.
گفتند: پس آن یکی که رهایش کردند چه بود؟
گفت: ولایت علی بن ابی طالبعلیه السلام.
گفتند: آیا این هم همراه آنها واجب است؟
گفت: آری، این نیز با آنها واجب است.
ومثل ابو ذر غفاری، عمار یاسر، حذیفة بن یمان، خزیمة بن ثابت ذی الشهادتین، ابو ایوب انصاری، خالد بن سعید و قیس بن سعد بن عباده. (1).
1) خطط الشام: ج5، ص251.
