همچنین از او روایت کرده است: با پدرم نزد رسول خداصلی الله علیه وآله بودم. پیامبرصلی الله علیه وآله فرمود:
»پیوسته این دین عزیز است، یا فرمود: پیوسته مردم در خیرند – تردید از ابوعبدالصمد است – تا دوازده خلیفه. سپس کلمهای آهسته فرمود. به پدرم گفتم: چه فرمود؟ گفت: همه از قریشاند.» (1).
اینک ببینیم این دوازده خلیفه کیانند؟ پیامبر خداصلی الله علیه وآله آنان را با این خصوصیات معرفی کرد:
– همواره اسلام تا دوازده خلیفه عزیز است.
– اسلام همواره عزیز و سربلند است تا دوازده خلیفه
– دین پیوسته برپاست تا قیامت برپا شود، یا دوازده خلیفه بر آنان حکومت کنند
– پیوسته دین بر مخالفان پیروز است، تا آن که دوازده خلیفه از امتم بگذرند
– پیوسته این امر صالح است، تا دوازده امیر
– مردم همواره در خیرند، تا دوازده خلیفه.
شارحان احادیث، در این که این امامان چه کسانیاند اختلاف دارند و سخنانشان هرگز قانع کننده و سیراب کننده عطش نیست، مگر آن چه که قندوزی از برخی محققان نقل کرده است که گفته است:
»احادیثی که دلالت بر آن دارد که خلفای پس از پیامبر دوازده نفرند، از راههای فراوان نقل شده و مشهور است. با تشریح زمان و شناساندن موقعیت معلوم میشود که مقصود رسول خداصلی الله علیه وآله از این سخن، دوازده امام از اهل بیت و عترت اوست، چون این احادیث را نمیتوان بر خلفای پس از پیامبر از صحابه حمل کرد، زیرا کمتر از دوازده نفرند. بر حکام اموی هم نمیتوان حمل کرد، چون هم تعدادشان بیش از دوازده نفر است، هم جز عمر بن عبدالعزیز، همه اهل ستم بودند، هم از غیر بنیهاشم بودند و پیامبرصلی الله علیه وآله فرموده که همه از بنیهاشماند (در روایت عبدالملک از جابر) و در گفتن این نکته که صدای خویش را آهسته فرمود این روایت را ترجیح میدهد، زیرا آنان خلافت بنیهاشم را خوش نداشتند. همچنین نمیتوان بر خلفای بنیعباس حمل کرد، چون هم تعدادشان بیش از آن عدد است، هم قول خدای سبحان را که اجر رسالت را مودّت خویشاوندان پیامبرصلی الله علیه وآله قرار داده است و هم حدیث کساء را، کمتر مراعات کردند. پس ناچار باید بر امامان دوازدهگانه از اهلبیت و عترت او حمل شود، چون آنان داناترین اهل زمان خویش بودند و از همه بزرگوارتر، پرهیزکارتر، با تقواتر، با شرافتتر و از نظر حسب و نسب از همه برتر و نزد خدا از همه گرامیتر بودند و علوم آنان از طریق پدرانشان به جدشان پیامبر خداصلی الله علیه وآله وصل بود و با وراثت، علم لدنی داشتند. دانشمندان و پژوهشگران و اهل کشف و توفیق، آنان را این گونه معرّفی کردهاند. مؤید این نکته که مقصود پیامبر از دوازده نفر، امامان دوازدهگانه از اهلبیت اویند، حدیث ثقلین و احادیث فراوان دیگری است که در این کتاب و جز آن آمده است. اما این سخن پیامبرصلی الله علیه وآله که در روایت جابر است، «امت بر آنان اجتماع میکنند» مقصود آن است که وقتی قائم آنان حضرت مهدیعلیه السلام ظهور کند، همه امت در اقرار به امامت همه آنان هم سخن خواهند شد.» (2).
خصوصیات یاد شده در روایات، در میان امت اسلامی جز در ائمه دوازدهگانه که نزد شیعه و سنی معروفند، یافت نمیشود، به ویژه آن چه دلالت میکند که وجود امامان تا پایان روزگار باقی است و روشن است که آخرین امام، مهدی منتظرعلیه السلام است که ظهور او از نشانههای قیامت به شمار میرود.
اگر بر این روایات، روایات بسیار دیگری را بیفزاییم که در باره امامان دوازدهگانه است، انسان یقین میکند که مراد، جز آن نیست که هر کس، چه دوست و چه دشمن و چه دور و چه نزدیک، بر فضیلت، ورع، تقوا، دانش، آگاهی، حلم، صبر، درایت و کفایت آنان اعتراف دارند، و آنان به ترتیب زیرند:
علی بن ابیطالب، حسن بن علی، حسین بن علی، علی بن الحسین، محمد بن علی، جعفر بن محمد، موسی بن جعفر، علی بن موسی، محمد بن علی، علی بن محمد، حسن بن علی و محمد بن حسن العسکری مهدی منتظرعلیهم السلام، که خداوند با وجود او جهان را پر از عدل و داد میکند، پس از آن که پر از ظلم و ستم شده باشد. (3) درود خدا و تحیات و سلام او بر همه آنان باد.
در روایات زیادی تعیین هر امام از سوی امام قبلی ذکر شده است، علاقهمندان به متن آن روایات، به کتب مربوط به امامت امامان دوازدهگانه مراجعه کنند. (4).
1) همان، ص98.
2) ینابیع المودّة: ص446، چاپ استانبول 1301 ه.
3) در باره امام منتظر و احادیث مربوط به او و طول عمر و علائم ظهورش و… سخن خواهد آمد.
4) از جمله: کافی، ج 1 کتاب الحجه؛ نیز «اثبات الهداة» شیخ حرّ عاملی.
