اهل بیت

این کلمه ترکیب از دو واژه است که هر کدام مفهومی دارد. مفهوم «اهل» را می‏توان از موارد استعمال آن مشخص کرد:

اهل امر و نهی، اهل انجیل، اهل کتاب، اهل اسلام، اهل یک مرد، اهل آب و….

این موارد نشان می‏دهد که کلمه «اهل» به صورت مضاف در مورد کسی که ارتباطی قوی با مضافٌ‏الیه دارد به کار می‏رود. اهل امر و نهی کسانی‏اند که عهده‏دار حکومت و برانگیختن و بازداشتن‏اند. اهل انجیل کسانی‏اند که به این کتاب اعتقاد دارند، مثل اهل کتاب و اهل اسلام.

به گفته همه اهل لغت، اهل و آل دو کلمه است که یک معنی دارد. ابن‏منظور گوید: آلِ مرد، یعنی اهل او. آل اللَّه و آل رسوله یعنی اولیای او. اصلِ آل، اهل بوده که «ها» تبدیل به همزه شده و «أأل» شده، و چون دو همزه متوالی بوده، دومی تبدیل به الف شده است، مثل آدم و آخر و در فعل مثل آمَنَ و آزر….

طبق معنایی که گفته شد، وقتی لفظ اهل به کلمه‏ای اضافه می‏شود، مقصود از آن همان مضاف است که پیوند خاصّی با مضافٌ‏الیه دارد. اهلِ یک شخص، یعنی ویژه‏ترین افراد نسبت به او. اهل مسجد یعنی آنان که زیاد به مسجد رفت و آمد می‏کنند. اهل جنگل یعنی ساکنانِ جنگل. دقت در موارد این کلمه، تردیدی باقی نمی‏گذارد که اهل، شامل همسر و فرزندان، بلکه کسان دیگری که به نوعی به یک خانواده مرتبطاند می‏شود و فرقی بین فرزندان و همسران نیست. از این رو در قرآن به همسر ابراهیم‏علیه السلام هم اطلاق شده است. (1).

1) قالُوا أَ تَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ رَحْمَتُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ» (هود: 73(.