فاسقی فریبکار

قرآن می‏فرماید:

»یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلی ما فَعَلْتُمْ نادِمِینَ«؛ (1).

»ای کسانی که ایمان آورده‏اید، اگر فاسقی برای شما خبری آورد، تحقیق کنید، مبادا از روی جهالت سراغ قومی بروید، سپس بر آنچه انجام داده‏اید پشیمان شوید«.

خداوند دستور می‏دهد در خبر فاسق تحقیق شود و احتیاط مراعات گردد، تا طبق سخن او حکم نشود و در واقعِ امر، دروغگو یا خطاکار باشد.

ابن‏کثیر گوید: بسیاری از مفسّران گفته‏اند آیه در باره ولید بن عقبه نازل شد، آنگاه که پیامبر خداصلی الله علیه وآله برای جمع‏آوری زکات از بنی‏المصطلق نزد حارث بن ضرار فرستاد که رئیسشان بود تا زکاتی را که جمع شده و نزد او بود تحویل بگیرد. چون ولید، بخشی از راه رفت، ترسید و پیش پیامبرصلی الله علیه وآله آمد و گفت: یا رسول اللَّه، حارث به من زکات نداد و می‏خواست مرا بکشد. پیامبر خداصلی الله علیه وآله خشمگین شد و گروهی را نزد حارث فرستاد. حارث با همراهانش می‏آمدند که با گروه اعزامی پیامبرصلی الله علیه وآله روبرو گشتند که از مدینه خارج شده بودند. به آنان گفتند: این حارث است. وقتی به هم رسیدند، حارث پرسید: به کجا اعزام شده‏اید؟ گفتند: به سوی تو. گفت: برای چه؟ گفتند: پیامبر خداصلی الله علیه وآله ولید بن عقبه را نزد تو فرستاده، او می‏گوید تو زکات نداده‏ای و می‏خواستی او را بکشی.

گفت: قسم به آنکه محمدصلی الله علیه وآله را به حق مبعوث کرد، من هرگز ولید را ندیده‏ام و پیش من نیامده است. حارث وقتی خدمت پیامبرصلی الله علیه وآله رسید، حضرت پرسید: زکات نداده‏ای و می‏خواستی فرستاده مرا به قتل برسانی؟ گفت: نه به خدا قسم، من او را ندیده‏ام و پیش من نیامده است. من خودم چون دیدم مأمور دریافت زکات از سوی پیامبرخداصلی الله علیه وآله نیامد، ترسیدم مبادا خدا و رسول از من خشمگین شوند، آنگاه این آیه «إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا» نازل شد. (2).

1) حجرات: 6.

2) تفسیر ابن کثیر: ج4، ص209.