نبرد احزاب، از جنگهای مشهور در اسلام است. مشرکان و یهود برای شکست اسلام همدست شدند و دههزار مسلّح بودند که مدینه را محاصره کردند. مسلمانان برای جلوگیری از هجوم دشمن، دور مدینه خندق کندند و محاصره حدود یک ماه طول کشید. در این جنگ، اصحاب پیامبرصلی الله علیه وآله امتحان سختی شدند و استوار و متزلزل از هم باز شناخته گشتند. اصحاب پیامبرصلی الله علیه وآله دو گروه بودند:
یک گروه مؤمنانی بودند با شعار «هذا ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ…» (1) که وعدههای خدا را راست میدانستند و بر ایمان و تسلیم آنان افزوده شد.
گروه دیگر منافقان و بیماردلان بودند و شعارشان این بود که: خدا و پیامبر به ما وعده دورغ داده است «ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ إِلاَّ غُرُوراً» (2).
مؤمنان سست ایمان میپنداشتند کهخداوند به آنان وعده دروغ داده است. آیا آنان را میتوان عادل و پاک دانست؟ البته آنان غیر از منافقانی بودند که اظهار مسلمانی میکردند،ولی در دل، کافر بودند، به دلیل این که در آیه، بیماردلان را عطف به منافقان میکند.
کسی که در آیات مربوط به غزوه احزاب دقت کند، در مییابد که بسیاری از صحابه در برابر آن سیل بنیان کن، تا چه حدّ مقاومت کردند! بسیاری از آنان از پبامبرصلی الله علیه وآله اجازه میخواستند که به بهانه این که خانههایشان بیحفاظ است به مدینه برگردند، خداوند میفرماید: خانههایشان بیحفاظ نیست، بلکه میخواهند فرار کنند، با این که با خدا عهد بسته بودند که نگریزند و عهد خدا مورد سؤال خواهد بود. (3).
1) احزاب: 22.
2) همان: 12.
3) وَما هِیَ بِعَوْرَةٍ إِنْ یُرِیدُونَ إِلاَّ فِراراً…» (همان: 13(.
