محلم بن جثامه همراه گروهی از مسلمانان که ابوقتاده هم در میان آنان بود، برای جهاد بیرون رفته بودند. چون به وادیِ «اضم» رسیدند، عامر بن اضبط اشجعی سوار بر شتر بر آنان گذشت و به عنوان مسلمانی سلام داد. اما محلم بن جثامه به خاطر اختلافی که از پیش با وی داشت بر او حمله کرد و او را کشت و شتر و وسایل او را برداشت. چون نزد پیامبرصلی الله علیه وآله بازگشتند و خبر را بازگو کردند، این آیه درباره آنان نازل شد:
»یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَتَبَیَّنُوا وَلا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقی إِلَیْکُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً«؛ (1).
»ای کسانی که ایمان آوردهاید، هرگاه در راه خدا بیرون رفتید، تحقیق کنید و به کسی که به شما سلام میدهد نگویید که مؤمن نیستید.
در تفسیر ابن کثیر است که پیامبر خداصلی الله علیه وآله به او فرمود: خدا تو را نیامرزد. (2).
اینها نمونههایی از اصحاب پیامبرصلی الله علیه وآله است که در زمان پیامبر مرتکب گناه شدند و پیامبر هم از آینده شوم آنان خبر داد، یا به خاطر کارشان آنان را نکوهش کرد، وگرنه اصحابی که مورد اشکالند، خیلی بیش از اینهایند و در نقض موجبه کلیّه (اینکه: همه صحابه عادلند) یک مورد جزئی هم کافی است.
1) اسد الغابه: ج4، ص309؛ نساء: 94.
2) تفسیر ابن کثیر: ج1، ص539.
