در بخش دوم گذشت که توحید در قانونگذاری از مراتب توحید است و تشریعی جز تشریع خدا نیست و پیامبر اعظمصلی الله علیه وآله نیز بیانگر تشریع خداست. بنابراین، سخن و روش و نظر صحابی تا وقتی مستند به سخن و عمل و تقریر پیامبرصلی الله علیه وآله نباشد از مصادر تشریع نیست و بدتر از این، آن است که خواب صحابی منبع تشریع باشد. متأسفانه در صحاح و سنن اهل سنت روایاتی است که حکایت از آن میکند که خواب صحابی از منابع تشریع است، به عنوان مثال چند نمونه را میآوریم.
پیامبر خداصلی الله علیه وآله در اندیشه بود که مردم را چگونه برای نماز جمع کند؟ گفتند: هنگام نماز، پرچمی نصب کن تا با دیدن آن مردم به یکدیگر خبر دهند، پیامبرصلی الله علیه وآله این را نپسندید. بعضی شیپور را پیشنهاد کردند، زیاد گفت: شیپور یهود، حضرت نپسندید و فرمود: این از کار یهودیان است، ناقوس را یادآوری کردند، فرمود: آن مربوط به مسیحیان است.
عبداللَّه بن زید بن عبدربه برگشت، در حالی که در فکر چیزی بود که ذهن پیامبرصلی الله علیه وآله را مشغول ساخته بود، در خواب، اذان را به او نشان دادند. صبح نزد پیامبر آمد و خبر داد و گفت:
ای پیامبر خدا، من بین خواب و بیداری بودم که کسی نزد من آمد و اذان را به من یاد داد. عمر بن خطاب هم پیشتر چنان خوابی دیده بود، ولی بیست روز آن را نهان داشته بود. سپس به پیامبرصلی الله علیه وآله خبر داد، پیامبرصلی الله علیه وآله پرسید: چرا به من خبر ندادی؟ گفت: عبداللَّه بن زید زودتر گفت، من خجالت کشیدم. رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: ای بلال، برخیز و ببین عبداللَّه بن زید هر چه میگوید اجرا کن. بلال هم اذان گفت. ابوبشر گوید: ابوعمیر مرا خبر داد که انصار میپندارند اگر عبداللَّه بن زید آن روز مریض نبود، پیامبر خداصلی الله علیه وآله او را مؤذّن قرار میداد. (1).
این روایت و نظایر آن با مقام نبوت سازگار نیست، زیرا خداوند، پیامبرش را برانگیخته است تا در اوقات مختلفی با مؤمنان نماز برپا بدارد، طبع حال اقتضا دارد که چگونگی تحقق این آرمان را هم به او بیاموزد، معنی ندارد که پیامبرصلی الله علیه وآله، روزهای طولانی سرگردان بماند و نداند مسؤولیتی را که بر دوش او نهاده شده چگونه انجام دهد!
نماز و روزه از امور عبادی است نه از امور طبیعی و عادی تا پیامبرصلی الله علیه وآله با اصحاب خود درباره آنها مشورت کند. آیا این مایه وهن در امر دین نیست که خوابهای اشخاص عادی، منبع برای یک موضوع عبادی بسیار مهم مثل اذان و اقامه باشد؟ این نکته ما را وامیدارد که بگوییم منبع بودن خواب برای دین، امری دروغ و ساختگی است و دروغگویان وابسته به خاندان عبداللَّه بن زید این دروغ را پخش کردهاند تا به منزلت و مقامی برسند.
1) سنن ابیداود: ج1، ص135 – 134؛ شماره 499 – 498؛ سنن ابن ماجه: ج1، ص233 – 232؛ باب آغاز اذان، شماره 706 و 707؛ سنن ترمذی: ج1، ص358؛ باب آغاز اذان، شماره 189.
