چگونگی تشهد و سلام

از موارد اختلاف شیعه و سنت، صیغه تشهد در نماز است. شیخ گوید: تشهد در نماز واجب است. هر که آن را عمداً ترک کند، نمازش باطل است. تا آنجا که می‏گوید: کمترین چیزی که در تشهد کافی است، شهادتین است و صلوات بر پیامبر و خاندان پاک او، اگر بیش از این بگوید بهتر است. (1).

صورت تشهد کامل نزد فقهای شیعه چنین است:

اشهد ان لا اله الا اللَّه وحده لا شریک له، واشهد انّ محمداً عبده و رسوله، اللهم صل علی محمدٍ وآل محمد.

اما صورت سلام چنین است:

السلام علیک ایّها النبی ورحمة اللَّه وبرکاته،

السلام علینا وعلی عباد اللَّه الصالحین،

السلام علیکم ورحمة اللَّه وبرکاته.

این صورت تشهد و سلام نزد شیعه است. نزد اهل سنت، صورت تشهد نزد ابوحنیفه مخالف با چیزی است که مالک می‏گوید و این دو مخالف با نظر شافعی است.

ابوحنیفه گوید: برترین تشهد آن است که عبداللَّه بن مسعود روایت کرده است. گوید: هرگاه همراه پیامبرصلی الله علیه وآله نماز می‏خواندیم، می‏گفتیم: السلام علی اللَّه قبل عباده (سلام بر خدا پیش از بندگانش) السلام علی فلانٍ وفلانٍ. رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: نگویید سلام بر خدا، چرا که خدا خودش سلام است، لیکن هرگاه یکی از شما نشست، بگوید:

التحیّات للّه والصلاة الطیّبات (درودهای پاک بر خدا باد(.

السلام علیک ایّها النبی ورحمة اللَّه وبرکاته، السلام علینا وعلی عباد اللَّه الصالحین، اشهد ان لا اله الا اللَّه واشهد انّ محمداً عبده و رسوله. (2).

مالک گفته است: بهتر همان است که از عمر بن خطاب روایت شده است، او بر منبر تشهد را به مردم آموخت و گفت بگویید:

التحیّات للّه، الزاکیات للّه، الصلوات للّه، الطیّبات للّه، السلام علیک ایّها النبی ورحمة اللَّه وبرکاته، السلام علینا وعلی عباد اللَّه الصالحین، اشهد ان لا اله الا اللَّه واشهد انّ محمداً عبده و رسوله. (3).

شافعی گوید: بهترین تشهد آن است که ابن عباس روایت کرده و گفته است: رسول‏خداصلی الله علیه وآله تشهد را به ما می‏آموخت، آنگونه که قرآن می‏آموخت و می‏فرمود:

التحیّات المبارکات، الصلوات الطیّبات للّه، السلام علیک ایّها النبی ورحمة اللَّه وبرکاته، السلام علینا وعلی عباد اللَّه الصالحین، اشهد ان لا اله الا اللَّه الخلّاق واشهد انّ محمداً عبده ورسوله. (4).

1) النهایة: ص75.

2) الخلاف: ج1، ص268؛ صحیح مسلم: ج1، ص301؛ سنن ترمذی: ج2، ص81؛ سنن نسائی: ج2، ص240؛ الهدایه: ج1، ص51؛ المبسوط: ج1، ص27؛ المجموع: ج3، ص456؛ المحلّی: ج3، ص270.

3) الخلاف: ج1، ص268؛ موطّأ مالک: ج1، ص9؛ نصب الرایه: ج1، ص422؛ المحلّی: ج3، ص270.

4) الخلاف: ج1، ص269، سنن ابن ماجه: ج1، ص291، حدیث 900، سنن ترمذی: ج2، ص83، صحیح مسلم: ج1، ص302، الأمّ: ج1، ص117، المجموع: ج3، ص455، مغنی المحتاج: ج1، ص174، المحلّی: ج3، ص270، المبسوط: ج1، ص27.