اهل لغت «عید» را از مشتقات ماده «عود» می دانند، و عود به معنای بازگشت است بنابراین هر عید به پاس رجعتی برگزار می شود.
رجـعـت مـکـرر، مـتـحرکی است که پس از گذشتن از قوس نزول رو به سوی بالا می کند و سیر صـعـودی خـود را می آغازد چنانکه نوروز را به پاس بازگشت حیات به پیکر سرد طبیعت گرامی می داریم، حیاتی که در تطاول خزان به سردی می گراید، و در بیداد سرمای زمستان تا مرز نیستی پیش می رود ـ تا آنجا که گویی هرگز نبوده است ـ و آنگاه در قدوم باد بهار دوباره سر بر می کند و آهنگ صعود می نماید این رجعت را باید گرامی داشت، و این در توان مکتبی است که بیشترین بها را به مظاهر مادی عالم طبیعت می دهد.
حال اگر بخواهیم این الگو را بر موازین مکتبی تطبیق کنیم که همه عالم را مقدمه وجود انسان و غـایـت آفـرینش انسان را عبودیت می داند، باید عیدش را بزرگداشت رجعت حیات معنوی انسان بـدانیم درچنین مکتبی نوروز انسان، روزی است که وی به خویش بازمی گردد و گمشده اش را درمـی یابد، روزی که از درکات مادیت روی برتافته آهنگ درجات ملکوت می کند روزی که انسان توفیق می یابد نقاب خاکی از چهره جان پاک خود کنار زده روی به سوی خدا کند.
مـاه مـبـارک رمـضـان مـوقـعـیـتـی اسـت که سالک روزه دار توفیق می یابد با مقاومت در مقابل بادهای سرکش تعلقات، آتش عشق الهی را که در یخبندان مادیت، خموده شده دوباره روشن کند و مـراقـبـت نماید تا زبانه کشیده تمام هستی اش را گرم، و ناخالصی های وجودش را ذوب کند، تا عبودیت ناب تجلی کند و غایت آفرینش محقق شود آنگاه عید «فطر» است.
حـج نـیـز فـرصـتی دیگر است که حاجی پس از طی مراحل متعددی توفیق می یابد غیر دوست را درمـسـلـخ منی به تیغ کشد، و جان در بند کشیده خویش را آزاد کرده پا به قوس صعودی حرکت انسانی گذارد، و به درجه بلند عبودیت بار یابد، آنگاه عید «قربان» است.
از هـمـین جا فرق عید با جشن باز شناخته می شود: جشن بهانه ای است برای شادمانی، و عیدپاس داشـتـن حـیـات دوبـاره انسان است و هم به این دلیل است که برخلاف جشن، عید تشریعی است واعیاد اسلامی در اصل دین تشریع شده اند.
بنابراین، حقیقت عید اسلامی باز یافتن حیات دوباره است و تعیین آن به عهده شرع اقدس است.
مـا بـر ایـن بـاوریـم کـه روز غـدیـر، هم از ویژگی حقیقی یک عید اسلامی برخوردار است، و هم قانونگذار بزرگ اسلام، پیامبر عظیم الشان (ص) آن را به عنوان عید به امت اسلامی شناسانده است.
نـوشـتـه ای کـه پـیـش رو داریـد به انگیزه اثبات این دو دعوی و بیان مختصری از آداب این عید سعید سامان یافته است.
مـطـالـعـه بـخـشـهـای مـخـتلف این نوشتار، این باور را می پرورد که روز عید غدیر یکی از اعیاد بـزرگ اسلامی، بلکه بزرگترین عید مسلمانان است و اگر به دیده تحقیق بنگریم، پی خواهیم برد که بزرگترین عید انسان است.
