سوره اسراء

(وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطاناً فَلا یُسْرِف فِی الْقَتْلِ إنَّهُ کانَ مَنصُوراً(. (1).

»و آن کس که مظلوم کشته شده، ما به ولیّ او حکومت و حقّ قصاص دادیم، که در کشتن اسراف و زیاده روی نکند، که او از جانب ما «منصور» و مورد حمایت است«.

علامه قندوزی در کتاب «ینابیع المودّة«، در تفسیر این آیه مبارکه آورده است که این آیه در باره حسین بن علی و مهدی (علیهم السلام) نازل شده است. و از امام محمّد باقر (علیه السلام) روایت کرده است که آن حضرت فرمود:

»حسین (علیه السلام) مظلوم کشته شد و ما اولیا و وارث خون او هستیم، و قائم ما به خون خواهی حسین (علیه السلام) قیام خواهد کرد. پس هر کسی که به کشتن آن حضرت راضی بوده است به قتل می رساند تا آنجا که خواهند گفت: او در کشتار اسراف می کند«. (2).

در تفسیر عیّاشی نیز در همین رابطه از سلام بن مستنیر از امام باقر (علیه السلام) با تفصیل

بیشتری نقل کرده است که آن حضرت فرمود:

»منظور از این جمله «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً» حسین بن علی (علیهما السلام) است که مظلومانه کشته شد، و ما اولیا و خون خواهان او هستیم. هنگامی که قائم ما قیام کند به خون خواهی او و انتقام از دشمنان خدا بر می خیزد و به حدّی دشمنان را به قتل می رساند که مردم گویند: او در کشتن اسراف و زیاده روی کرده است«.

سپس فرمود:

»آن کس که واقعاً مظلوم کشته شده، حسین (علیه السلام(، و ولیّ او حضرت قائم (علیه السلام) است.

و اما منظور از «اسراف در کشتار«،این است که اشخاص دیگری غیر از قاتل اصلی او کشته شود. (3).

و اما مقصود از این جمله «إنَّهُ کان مَنصُوراً» این است که، حضرت قائم (علیه السلام) که ولیّ حقیقی حسین (علیه السلام) و مردی از دودمان رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) است، از دنیا نمی رود تا این که به پیروزی کامل برسد و بر همه دنیا تسلط یابد و سراسر زمین را پر از عدل و داد کند همان گونه که پر از ظلم و جور شده باشد«. (4).

در کتاب «کامل الزیارات» از محمّد بن سنان روایت نموده است که:

مردی از تفسیر آیه شریفه «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطاناً، فَلا یُسْرِف فِی الْقَتْلِ إنَّهُ کان مَنصُوراً» از امام صادق (علیه السلام) سؤال نمود. حضرت در پاسخ او فرمود:

»منصور، قائم آل محمّد (علیهم السلام) است ـ که ولی خون حسین (علیه السلام) است ـ و چون ظهور نماید، اقدام به خون خواهی حسین (علیه السلام) کند و دشمنان را بکشد و اگر همه اهل زمین را به قتل برساند، اسراف نکرده است.

و معنای «فَلا یُسْرِف فِی الْقَتْلِ» این است که او هرگز به کاری که اسراف محسوب شود دست نمی آلاید. سپس فرمود: به خدا سوگند! که حضرت قائم (علیه السلام) بازماندگان و ذراری کشندگان حضرت حسین (علیه السلام) را به واسطه کردار

پدران و اجدادشان خواهد کشت«. (5).

در کتاب «عیون الاخبار» از عبد السلام بن صالح هروی روایت کرده است که گفت:

به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم که نظرتان در باره این حدیث «هنگامی که حضرت قائم (علیه السلام) قیام کند فرزندان قاتلان حسین (علیه السلام) را به خاطر کردار پدرانشان می کشد» که از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است، چه می باشد؟

حضرت فرمود: «درست است«.

گفتم: پس معنای این آیه که می فرماید: «وَلا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ اُخْری» (6) هیچ کس بار گناه دیگری را به دوش نخواهد کشید چه می شود؟

فرمود:

»خداوند در تمام گفتارهایش راست و درست فرموده است، لکن فرزندان قاتلان حسین (علیه السلام) کسانی هستند که از کردار پدرانشان راضی هستند و به آن افتخار می کنند و هر کس که از کاری راضی باشد، مثل آن کسی است که آن را انجام داده است، و اگر کسی در شرق عالم کشته شود و دیگری در غرب عالم، به این قتل راضی و خشنود باشد نزد خدای تعالی با قاتل شریک خواهد بود= از این رو، حضرت قائم (علیه السلام) آنها را به قتل می رساند«. (7).

مقصود از نقل این اخبار و احادیث این است که: حضرت امام حسین (علیه السلام) انسان ممتازی است که مظلوم کشته شده و تا کنون انتقام خون به ناحق ریخته وی گرفته نشده، و خداوند حضرت مهدی (علیه السلام) را که از فرزندان آن حضرت و وارث خون آن شهید مظلوم است، خون خواه حضرتش قرار داده و به وی قدرت و سلطنت عطا فرموده، و او را «منصور» نام نهاده، تا هنگامی که امر ظهور از طرف خدا امضاء شود، با قوّت و قدرت و تأیید خداوند قیام کند و همه جبّاران و ستمگران و ستم پیشگان را طعمه شمشیر سازد.

1) سوره اسراء (بنی اسرائیل(، آیه 33.

2) ینابیع المودّة، ج 3، ص 243، باب 71، المحجة، ص 128.

3) معنای این جمله از احادیث بعدی معلوم می شود که چرا حضرت ولی عصر (علیه السلام) فرزندان کشندگان حسین (علیه السلام) را می کشد و از آنان انتقام می گیرد.

4) تفسیر عیاشی، ج 2، ص 313، ح 67 ـ تفسیر برهان، ج 2، ص 419 ـ تفسیر نور الثقلین، ج 3، ص 163، ح 201 ـ بحار الانوار، ج 44، ص 218، ح 7.

5) کامل الزیارات، ص 63، ح 5، باب 18.

6) سوره انعام، آیه 164.

7) عیون اخبار الرضا (علیه السلام(، ص 212، ب 28، فیما جاء عن الامام علی بن موسی الرضا (علیهما السلام) من الاخبار المتفرقه، ح 5 ؛ الزام الناصب، م ج 1، ص 72.