جستجو
این کادر جستجو را ببندید.

مراسم سوگواری و فلسفه آن

زمان مطالعه: 4 دقیقه

ما معتقدیم: مساله سوگواری و عزاداری برای شهدای اسلام مخصوصا «شهدای کربلا» سبب زنده ماندن یاد آنها و خاطره فداکاریهای آنان در راه بقای اسلام است، به همین دلیل در مقاطع مختلفی مخصوصا ایام عاشورا (ده روز آغاز محرم) که مصادف است ‏با شهادت حسین بن علی (ع) سید جوانان اهل بهشت (1) فرزند امیر مؤمنان علی (ع) و فاطمه زهرا (س) دخت گرامی پیامبر اسلام (ص(، مراسم عزاداری را بر پا می‏داریم، تاریخ زندگی آنها و رشادتهایشان را تحلیل می‏کنیم و از اهداف آنها سخن می‏گوییم و بر ارواح پاک آنان درود می‏فرستیم.

ما معتقدیم: که بنی امیه، حکومت‏خطرناکی را تشکیل داده بودند، بسیاری از سنن پیامبر اسلام (ص) را تغییر داده و کمر بر محو ارزشهای اسلامی بسته بودند.

حسین بن علی (ع) در سال هجری 61 بر ضد یزید که مردی بسیار آلوده به گناه و سبکسر و بیگانه از اسلام بود، و متاسفانه بر کرسی خلافت اسلامی تکیه زده بود، قیام کرد، هر چند او و تمام یارانش در عراق در سرزمین کربلا شهید شدند و زنان خانواده‏اش اسیر گشتند، ولی خون آنها هیجان عجیبی در تمام مسلمانان آن زمان به وجود آورد، قیامها یکی بعد از دیگری بر ضد بنی امیه آغاز شد و ضربات کوبنده بر پایه‏های کاخ ظلم و بیدادگری آنان وارد آمد، و سرانجام طومار زندگی کثیفشان پیچیده شد، و جالب این که تمام قیامهایی که بعد از واقعه عاشورا بر ضد حکومت‏بنی امیه صورت گرفت تحت عنوان الرضا لآل محمد و یا لثارات الحسین بود، و بعضی از این شعارها حتی در دوران حکومتهای خود کامه بنی عباس نیز ادامه داشت. (2).

مساله قیام خونین امام حسین (ع) امروز برای ما شیعیان به صورت یک الگو و برنامه جهت مقاومت در برابر هر گونه استبداد و زورگویی و ظلم و ستم در آمده و شعارهای‏ «هیهات منا الذلة، ما هرگز تن به ذلت نمی‏دهیم‏«، «و ان الحیاة عقیدة و جهاد، حقیقت زندگی ایمان و جهاد است‏» که بر گرفته از تاریخ خونبار کربلاست همیشه به ما کمک کرده است که در مقابل حکومتهای ظالم بایستیم و با اقتدا به سالار شهیدان حسین و یارانش، شر ظالمان را بر طرف سازیم (در انقلاب جمهوری اسلامی ایران نیز همه جا این شعارها به چشم می‏خورد(.

کوتاه سخن این که: بزرگداشت ‏خاطره شهدای اسلام، مخصوصا شهیدان کربلا، روح حماسه و ایثار و شهامت و جانبازی در راه عقیده و ایمان را همواره در ما زنده می‏دارد، و به ما درسهای مهمی برای سر بلند زیستن و تن به ظلم ندادن می‏دهد، این است فلسفه زنده نگهداشتن این خاطره‏ها و تجدید مراسم عزاداری در هر سال. ممکن است کسانی ندانند که ما در مراسم سوگواری چه می‏کنیم و آن را مربوط به یک واقعه تاریخی تصور کنند که مدتهاست گرد و غبار فراموشی بر آن نشسته، ولی ما خود می‏دانیم که زنده نگهداشتن این خاطره‏ها چه تاثیری در تاریخ دیروز و امروز و فردای ما داشته و دارد.

مراسم سوگواری پیامبر اسلام (ص) و مسلمین بر «حمزه (سید الشهدا(» بعد از غزوه‏ «احد» در همه تواریخ معروف آمده است که رسول خدا (ص) از کنار یکی از خانه‏های انصار عبور می‏کرد، صدای گریه و نوحه گری شنید، چشمان پیامبر (ص) گریان شد و اشک از صورت مبارکش جاری گشت و فرمود: ولی‏ «حمزه‏» عزادار ندارد، «سعد بن معاذ» این سخن را شنید و به سراغ گروهی از طایفه‏ «بنی عبد الاشهل‏» رفت، و به زنان آنها دستور داد که به خانه حمزه عموی پیامبر (ص) بروند و برای حمزه سید الشهداء سوگواری کنند. (3).

بدیهی است این کار مخصوص حمزه نبود، بلکه برنامه‏ای است که برای همه شهیدان باید انجام شود، و خاطره آنها را برای نسلهای امروز و فردا زنده نگهداریم، و از این راه پیوسته خون تازه‏ای در عروق مسلمین جاری سازیم. تصادفا هم اکنون که این سطور را می‏نویسیم روز عاشورا (دهم محرم الحرام) سال 1417 هجری قمری است، به راستی شور عظیمی سراسر جهان تشیع را فرا گرفته است. جوانان و نوجوانان و بزرگسالان همه لباس سیاه پوشیده، یکپارچه در مراسم سوگواری امام حسین (ع) و شهدای کربلا شرکت کرده‏اند، چنان تحولی در فکر و جان همه نمایان است که اگر از آنها برای مبارزه با دشمنان اسلام دعوت شود همه اسلحه به دست گرفته وارد میدان می‏شوند، از هر گونه ایثار و فداکاری ابا ندارند، گویی خون شهادت در عروق همه جاری شده و در همین لحظه و همین ساعت‏حسین و یارانش را در کربلا در میدان جانبازی در راه اسلام در برابر خود می‏بینند.

اشعار پر حماسه‏ای که در این مراسم عظیم خوانده می‏شود پر است از اشعارهای کوبنده بر ضد استعمار و استکبار و تسلیم ظلم و ستم نشدن و مرگ افتخار آمیز را بر زندگی ذلت‏بار ترجیح دادن.

ما معتقدیم: این یک سرمایه عظیم معنوی است که باید آن را حفظ کرد و از آن برای زنده نگهداشتن اسلام و ایمان و تقوا بهره گرفت.


1) حدیث الحسن و الحسین سیدا شباب اهل الجنة، حسن و حسین دو آقای جوانان اهل بهشتند» در صحیح ترمذی از ابو سعید خدری و حذیفه (جلد 2، صفحه 306 و 307) و صحیح ابن ماجه در باب فضائل اصحاب رسول الله و در مستدرک الصحیحین و حلیة الاولیاء و تاریخ بغداد و اصابه ابن حجر، و کنز العمال و ذخائر العقبی و بسیاری از کتب دیگر نقل شده است.

2) ابو مسلم خراسانی که ریشه حکومت‏ بنی امیه را قطع کرد، برای جلب عواطف توده‏های مسلمان از شعار الرضا لآل محمد کمک می‏گرفت (کامل ابن اثیر، جلد 5، صفحه 372(. قیام توابین نیز با شعار یا لثارات الحسین صورت گرفت (کامل ابن اثیر، جلد 4، صفحه 175(.قیام مختار بن ابی عبیده ثقفی نیز با همین شعار بود (کامل، جلد 4، صفحه 288(.می‏دانیم از جمله گروههایی که بر ضد بنی عباس قیام کردند، حسین بن علی صاحب فخ بود، او هدف خود را در یک جمله خلاصه می‏کرد: «و ادعوکم الی الرضا من آل محمد، من شما را دعوت به جلب خشنودی آل محمد (ص) می‏کنم‏» (مقاتل الطالبین، صفحه 299- تاریخ طبری، جلد 8، صفحه 194(.

3) کامل ابن اثیر، جلد 2، صفحه 163- سیره ابن هشام، جلد سوم، صفحه 104.